Udana segregacja i recykling odpadów zaczynają się w domu, szkole czy przedszkolu. Jest to pierwszy krok do odpowiedzialnego gospodarowania odpadami, niezależnie od ich rodzaju. Niesegregowane odpady, których nie da się ponownie wykorzystać, zamieniają się w śmieci i zalegają na składowisku.
Właściwa segregacja odpadów polega przede wszystkim na:
1. odseparowaniu użytecznych odpadów, które mogą zostać ponownie wykorzystanie lub przetworzone (szkło, papier, karton, metal, bioodpady, plastik),
2. odseparowaniu odpadów problemowych, w tym niebezpiecznych (oleje, chemikalia, bakterie, leki…) w celu ich unieszkodliwienia.
Segregacja i recykling odpadów pozwalają:
- uniknąć zamiany odpadów w śmieci
- ponownie wykorzystać przydatne zasoby
- zmniejszyć zanieczyszenie środowiska
- chronić zasoby naturalne
- zaoszczędzić pieniądze i energię
- ograniczyć powierzchnię zajmowaną przez składowiska odpadów
Właściwe gospodarowanie odpadami oznacza ich selektywną zbiórkę z wykorzystaniem specjalnych pojemników rozmieszczonych w wyznaczonych miejsach w mieście, na osiedlu itd., a następnie poddanie ich recyklingowi. Poszczególne rodzaje odpadów powinny być wyrzucane do pojemników o odpowiednim kolorze.
Wszystkie typy odpadów wymagają odpowiedniego traktowania.
Ich przetwarzanie obejmuje:
- wykorzystanie wszystkich cennych składników, czy to jako surowców do produkcji nowych produktów czy do celów energetycznych,
- zmniejszenie ogólnej objętości i ilości odpadów, które trafiają na składowisko,
- wysegregowanie niebezpiecznych elementów.
Przetwarzanie odpadów jest krokiem na drodze do tzw. systemu „no-waste“, czyli takiego, który nie będzie marnował żadnych zasobów. Ważnym elementem jest tu zaplanowanie postępowania z odpadami, których nie da sie poddać recyklingowi. Istnieją różne procesy mechaniczne, fizykochemiczne, biologiczne i termiczne, które pozwalają je unieszkodliwić i odpowiednio przetworzyć.
Składowanie odpadów to proces kontolowanego, trwałego przechowywania odpadów w specjalnie przeznaczonych i przygotowanych do tego miejscach. Na składowisko odpadów powinny trafić tylko te odpady, których nie da się ponownie wykorzystać lub unieszkodliwić w inny sposób (które potocznie nazywamy śmieciami). Jest to ostatni, finalny etap całego procesu recyklingu. Nie można go całkowicie uniknąć, choć jeżeli będziemy świadomie i uważnie podchodzić do problematyki powstawania i zagospodarowania odpadów, to możemy znacznie zmniejszyć ilość składowanych odpadów.
Należy pamiętać, iż odpady, które stały się śmieciami, należy:
- traktować z zachowaniem zasad bezpieczeństwa,
- wyizolować ze środowiska,
- izolować przez wiele lat po zdeponowaniu na składowisku.
Na składowiskach odpadów zachodzi wiele reakcji fizyko-chemicznych. Z uwagi na to, że zgromadzone tam śmieci stanowią mieszankę różnych, a często także niebezpiecznych składników, reakcje te mogą przynieść niespodziewane efekty. Opady atmosferyczne dodatkowo przyspieszają rozkład biologiczny, dlatego można powiedzieć, iż składowisko odpadów to duży, niekontrolowany reaktor.
System selektywnej zbiórki odpadów obejmuje następujące elementy:
1. Punkty selektywnej zbiórki – specjalne miejsca przeznaczone do gromadzenia odpadów, które można ponowanie wykorzystać lub przetworzyć, a także odpadów niebezpiecznych. Ich celem jest przede wszystkim gromadzenie i segregacja odpadów pochodzących z gospodarstw domowych i są one całodobowo monitorowane.
2. „Zielone wyspy“ – specjalne, osłonięte przestrzenie wydzielone w mieście przeznaczone do zbiórki mniejszych ilości różnego rodzaju odpadów.
3. Kontenery – przeznaczone na różne typy odpadów i rozmieszczone w różnych miejscach (w tym na osiedlach mieszkalniowych) obok pojemników na odpady zmieszane. Każdy odpad, który można ponownie wykorzystać (papier, szkło, makulatura) ma osobny pojemnik, różniący się od innych rozmiarem i kolorem.
W każdym gospodarstwie domowym powstają odpady, które mogą stanowić zagrożenie dla czyjegoś zdrowia i środowiska (zużyte baterie, oleje, farby i lakiery, leki, pestycydy…). W zależności od ich rodzaju, można oddać je w sklepach, punktach selektywnej zbiórki odpadów lub przekazać wyspecjalizowanym firmom. Wszystkie takie odpady należy oddzielić od innych i oczyścić przed oddaniem.